Corona is natuurlijk het gesprekonderwerp van de dag, en zal dat nog wel even blijven. Ik gaf afgelopen week les aan studenten in Montreux, Zwitserland, en daar, op zo’n 100 km afstand van de grens met Noord-Italië, was het onderwerp nog duidelijker aanwezig. Een studente uit India wilde eigenlijk liever voorlopig naar huis maar ja, ze kwam er niet meer in. Een ander wilde eigenlijk terug naar China omdat de toestand daar al over de piek was maar hoe moest dat dan met quarantaine en haar studie? Sowieso: afhankelijk van wat de Zwitserse overheid zou beslissen was het mogelijk dat mijn vak voorlopig het laatste live vak ging zijn (en idd, een half uur na mijn laatste college kreeg iedereen een mail met het besluit om voorlopig over te stappen op online teaching).
En nu dus een nieuwe stapel maatregelen voor Nederland. Heel veel grote en kleine gevolgen, en je hoort allerlei zorgwekkends maar ik kan het niet helpen dat ik het bezie door mijn VUCA bril en het ook wel fascinerend vind. Want door die bril zie je het volgende:
Neem de V van Volatiel: de ene dag roepen we nog dat het ‘maar een griepje’ is, de andere dag klagen we over dat de overheid de scholen moet sluiten en kopen we 20 liter houdbare melk. Probeerde je jezelf gisteren nog te motiveren om naar de sportschool te gaan, vandaag en de komende weken zul je je heil moeten zoeken bij online HIIT- en yoga-klasjes en zul je je gym nog gaan missen. En was het sluiten van die scholen nu wel echt zo'n goed idee? ;-)
Bij VUCA vraagstukken kun je allerlei mooie plannen optuigen voor de lange termijn maar die gaan ‘m niet worden. Tuurlijk kun je van de ervaringen van anderen (China? Italië?) leren, maar de situatie verandert waar je bij staat en je zult je continu moeten aanpassen aan de nieuwste context. Agile anyone?
Ook de U van Uncertainty zie je overal terugkomen. Het is een nieuw virus dus we hebben nog geen kennis van de causale relaties tussen wat we doen en wat de consequenties gaan zijn. Met een incubatietijd van tot 2 weken is het nu gewoon afwachten of de curve ook daadwerkelijk platter gaat worden als we met z’n allen netjes thuis blijven of op z’n minst afstand houden (en handjes wassen, en niezen in de elleboog etc). Als je te weinig maatregelen neemt kom je daar tenminste op een gegeven moment nog achter, maar je zult nooit weten wanneer je teveel of te strenge maatregelen hebt genomen. Ook dat maakt de onzekerheid een factor.
Maar de onzekerheid zie je natuurlijk ook bij de mensen zelf: onvoorziene gebeurtenissen zoals deze maken veel mensen nerveus en hopelijk geeft het idee dat ze tot 2032 naar de WC kunnen die mensen in ieder geval een beetje rust…
De C van Complexiteit wordt duidelijk in hoe dingen met elkaar samenhangen en op elkaar inwerken. Op mondiale schaal maar ook heel klein: jij kan wel zelf geen symptomen hebben maar jij zou weer iemand kunnen besmetten die bij zijn of haar 90-jarige omaatje langsgaat.
En door alle lege schappen krijgen mensen angst dat er straks niets meer is dus nemen ze zelf ook maar iets extra’s mee. Zodat mensen die pas later op de dag boodschappen kunnen doen omdat ze overdags voor 90-jarige omaatjes zorgen weer voor lege schappen staan.
Niet omdat de spullen op zijn trouwens, maar omdat de logistieke keten niet voorbereid is op dit gedrag. De complexiteit is lastig te vatten vanaf grote afstand, je verliest dan namelijk de complexe aard, de moerassigheid, de messy-ness van het vraagstuk uit het oog. Dus maak de boel liever voelbaar, terug naar het kleine, terug naar de ervaring, terug naar de moerassige menselijke maat: waar raakt het mensen? Terug naar het 90-jarige omaatje of naar de mensen die voor haar zorgen. Daar kunnen we ons allemaal hopelijk iets bij voorstellen. En misschien dat mensen voor hen dan wel een doosje eieren en een pak melk kunnen laten staan.
De Ambiguiteit zie je in alle verschillende verhalen die de ronde doen. Lastig om je weg te vinden, want we weten gewoon nog niet alles dus dat geeft complottheoristen en fake news-makers vrij baan. Lege schappen geven het signaal dat er geen WC papier en groenten in blik of pot meer zijn, maar video’s van mensen in magazijnen laten een heel ander signaal zien. Je hoort verhalen over hoe rampzalig deze black swan is voor het bedrijfsleven maar ook dat het misschien wel een heel welkome disruptor is die vanuit onverwachte hoek kan helpen bij grote maatschappelijke vraagstukken. De lucht boven Chinese en Noord Italiaanse steden is in lange tijd niet zo schoon geweest bijvoorbeeld. Dit VUCA-vraagstuk kan dus aan de ene kant leiden tot nieuwe VUCA-vraagstukken maar aan de andere kant juist ook andere VUCA-vraagstukken helpen aanpakken. We weten het niet, dat is nu juist de ambiguïteit van het hele verhaal.
Wat je nu wel al ziet is dat opeens allerlei zaken die allemaal heel moeilijk lagen, waar we nog maar eens 10 keer over bij elkaar moesten zitten, waar geen budget voor was en die we eerst maar eens grondig moesten onderzoeken, nu opeens wel allemaal in no time geregeld worden. Wie weet is dat een prachtig gouden randje aan deze VUCA-wolk. We gaan het meemaken!
Comments